Focalization - "Trọng tâm hóa" trong xây dựng thương hiệu cá nhân
Đối với mình, "trọng tâm hóa" không phải là việc từ bỏ những phần khác của bản thân, mà là khả năng lựa chọn và ưu tiên những gì thực sự quan trọng trong hành trình xây dựng thương hiệu cá nhân.
Là một Personal Branding Strategist, mình đã có cơ hội đồng hành cùng rất nhiều khách hàng ở những giai đoạn khác nhau của hành trình xây dựng và tái định vị thương hiệu cá nhân.
Mỗi người đều mang theo một câu chuyện riêng, những mục tiêu và cả những khó khăn đặc thù.
Có những người tìm đến mình khi đã đạt được những thành tựu đáng kể theo chuẩn mực xã hội, nhưng họ cảm thấy cần một sự thay đổi để tái định hình giá trị sống và mục tiêu dài hạn.
Một số khác lại đang loay hoay, thiếu đi sự định hướng rõ ràng, mong muốn tìm được con đường vừa phản ánh con người thật vừa tạo ra tác động tích cực trong lĩnh vực họ đam mê.
Chính từ sự đa dạng trong những câu chuyện và mục tiêu này, mình nhận ra rằng xây dựng thương hiệu cá nhân không bao giờ là một công thức chung cho tất cả, mà luôn cần một chiến lược phù hợp với từng cá nhân, với những giá trị và mong muốn riêng biệt của họ.
Trong suốt hành trình đồng hành, đọc và lắng nghe qua rất nhiều insight data, một bài học lớn mà mình đúc kết được đó là: "trọng tâm hóa" (focalization strategy).
Đôi khi, chúng ta dễ bị cuốn vào việc muốn thể hiện tất cả những gì mình giỏi, hay cố gắng đáp ứng mọi kỳ vọng từ người khác. Nhưng chính điều này lại dễ dàng khiến hình ảnh cá nhân trở nên loãng, thiếu tập trung và mất đi sự khác biệt mà bản thân xứng đáng có.
1. "Trọng tâm hóa" là gì?
Với mình, "trọng tâm hóa" không có nghĩa là từ bỏ những phần khác của bản thân, mà là học cách ưu tiên và tập trung vào những điều thực sự quan trọng.
Nó giống như bạn chọn ra viên ngọc sáng nhất trong hộp trang sức của mình để làm nổi bật, thay vì cố gắng mang tất cả mọi thứ cùng lúc.
Ai trong chúng ta cũng có nhiều khía cạnh khác nhau, nhưng việc xác định và làm rõ đâu là điểm mạnh nhất sẽ giúp bạn tạo dựng một hình ảnh rõ ràng và ấn tượng trong mắt người khác.
Trọng tâm hóa không phải là cắt bỏ, mà là biết sắp xếp và tổ chức lại mọi thứ một cách hợp lý, để mỗi phần trong con người bạn đều góp phần xây dựng câu chuyện mà bạn muốn kể.
Thay vì dàn trải sức lực và thời gian cho quá nhiều thứ, trọng tâm hóa giúp bạn tập trung vào một lĩnh vực hoặc thế mạnh cụ thể, phát triển nó thật sâu và thật vững.
Khi làm được điều đó, bạn không chỉ tiết kiệm thời gian, năng lượng mà còn khiến người khác dễ dàng nhận ra giá trị của bạn.
Hãy hình dung việc trọng tâm hóa giống như tự tay xếp một chiếc ba lô cho chuyến đi dài, mà bạn chỉ có thể mang đúng một chiếc.
Lúc đầu, bạn sẽ muốn mang theo tất cả: quần áo đẹp, sách yêu thích, vài món đồ kỷ niệm,… Nhưng rồi, bạn nhận ra rằng nếu cứ nhồi nhét quá nhiều, ba lô sẽ nặng nề và bạn chẳng thể đi xa được.
Nếu làm việc một mình, chưa có trợ lý hay team hỗ trợ, bạn càng phải sáng suốt hơn trong việc chọn lựa. Bạn cần quyết định điều gì là thực sự cần thiết – thứ có thể giúp bạn vượt qua những chặng đường khó khăn nhất.
Có thể đó là một đôi giày bền, một chai nước hay chiếc bản đồ chỉ đường. Những món đồ cốt lõi đó sẽ giúp bạn đi xa hơn, bền bỉ hơn. Và khi đã sắp xếp xong, bạn sẽ thấy hành lý nhẹ đi đáng kể, còn mình thì tự tin hơn hẳn để bắt đầu chuyến đi.
Đối với mình, "Trọng tâm hóa" cũng giống như vậy.
Nó không phải là việc từ bỏ hoàn toàn những gì bạn có, mà là lựa chọn tập trung vào những gì thực sự quan trọng để đi xa hơn và bền vững hơn.
2. Vì sao "trọng tâm hóa" là điều cần thiết trong thời đại hiện nay?
Chúng ta đang sống trong một kỷ nguyên mà attention economy (nền kinh tế chú ý) không chỉ là một thuật ngữ thời thượng mà đã trở thành nền tảng của tất cả các quyết định kinh doanh, xây dựng thương hiệu và giao tiếp cá nhân.
Trong một thế giới ngập tràn thông tin như hiện nay, sự chú ý đã trở thành tài nguyên quý giá, và để nắm bắt được sự chú ý của người khác, bạn phải cạnh tranh không chỉ với những cá nhân khác, mà còn với công nghệ, truyền thông và hàng triệu nội dung được tạo ra mỗi ngày.
Các nền tảng video ngắn như TikTok, Instagram, Facebook Reels và YouTube Shorts đã thay đổi cách chúng ta tiếp nhận thông tin. Những video ngắn này cho phép người dùng chỉ mất vài giây để quyết định xem họ có muốn tiếp tục xem hay không, điều này càng làm tăng sự cạnh tranh trong việc thu hút sự chú ý.
Mọi thứ đang diễn ra nhanh hơn bao giờ hết, và với mỗi giây quý giá, việc giữ chân người xem là một thử thách lớn đối với các thương hiệu và cá nhân.
Một nghiên cứu mới của Microsoft cho thấy thời gian chú ý trung bình của con người đã giảm xuống còn 8 giây – ngắn hơn cả thời gian chú cá vàng có thể tập trung.
Điều này đồng nghĩa với việc chúng ta chỉ có rất ít thời gian để tạo ấn tượng và khắc sâu hình ảnh của mình trong tâm trí người khác.
Trong bối cảnh này, một chiến lược thương hiệu thiếu "trọng tâm hóa" sẽ trở nên mờ nhạt và dễ dàng bị quên lãng.
Theo báo cáo của Statista, tính đến năm 2024, hơn 347.3 tỷ email sẽ được gửi đi mỗi ngày, và mỗi người sẽ tiếp xúc với hơn 6.000 quảng cáo mỗi ngày.
Môi trường thông tin ngập tràn này khiến cho việc truyền tải một thông điệp thiếu sự tập trung trở thành một thách thức lớn, vậy nên mình nghĩ rằng các thương hiệu cá nhân không thể thành công nếu thông điệp của họ bị phân tán hoặc không rõ ràng.
Quan điểm từ các chuyên gia hàng đầu về thương hiệu cá nhân
William Arruda, một chuyên gia hàng đầu về thương hiệu cá nhân, đã từng chia sẻ rằng:
"Clarity is the foundation of personal branding. Without clarity, you can’t navigate your journey or guide others to understand your value."
(Tạm dịch: "Sự rõ ràng là nền tảng của thương hiệu cá nhân. Nếu không có sự rõ ràng, bạn sẽ không thể điều hướng hành trình của mình hoặc giúp người khác hiểu đúng giá trị bạn đại diện.")
William Arruda giải thích rằng sự rõ ràng chính là chìa khóa để xây dựng thương hiệu cá nhân mạnh mẽ. Khi bạn không có một sự tập trung rõ ràng vào một yếu tố cốt lõi, người khác sẽ khó nhận ra giá trị thật sự của bạn.
Việc "trọng tâm hóa" giúp bạn nổi bật và dễ dàng được ghi nhớ trong tâm trí người khác, bởi giá trị bạn truyền tải luôn sắc nét và nhất quán.
Marty Neumeier, tác giả của The Brand Gap và ZAG, cũng có quan điểm rất rõ ràng về vấn đề này:
"In a world where everyone is vying for attention, a successful brand must be simple and easy to understand."
(Tạm dịch: "Trong một thế giới mà mọi người đều tranh giành sự chú ý, một thương hiệu thành công phải đơn giản và dễ hiểu.")
Neumeier khuyến khích mỗi cá nhân nên tìm kiếm một "điểm ZAG" – một sự khác biệt rõ ràng giúp bạn nổi bật trong đám đông.
Chỉ khi bạn làm rõ được điểm ZAG của mình, thương hiệu cá nhân mới có thể tạo ra sự khác biệt sắc nét và dễ dàng được ghi nhớ.
3. Góc nhìn khác
Mặc dù chiến lược "trọng tâm hóa" (focalization strategy) thường được khuyến khích trong việc xây dựng thương hiệu cá nhân, nhưng theo quan sát của mình thì thực tế vẫn có những cá nhân thành công mà không nhất thiết phải tập trung vào một lĩnh vực duy nhất.
Thương hiệu cá nhân của họ không được xây dựng dựa trên việc "chọn lựa một lĩnh vực", mà thay vào đó là cách họ kết nối các mảng khác nhau một cách hài hòa, tự nhiên và mạnh mẽ.
Họ không đơn thuần là những chuyên gia trong một lĩnh vực cố định mà là những cá nhân có khả năng integrating (tích hợp) các kỹ năng, sở thích và đam mê khác nhau vào một câu chuyện thương hiệu chung.
Điều này cho phép họ không bị bó buộc bởi một "nhãn hiệu" hay "dòng sản phẩm" duy nhất mà thay vào đó là một multi-faceted identity (nhận dạng đa chiều) — một thương hiệu cá nhân mạnh mẽ và độc đáo được xây dựng từ sự kết nối giữa các yếu tố khác nhau.
Các cá nhân này biết cách leverage (tận dụng) những gì họ có để phát triển một hình ảnh thương hiệu phong phú, hấp dẫn và đáng nhớ mà không cần phải theo đuổi một con đường duy nhất.
Họ diversify (đa dạng hóa) thương hiệu của mình bằng cách chia sẻ những câu chuyện, kiến thức và trải nghiệm từ nhiều lĩnh vực khác nhau, nhưng vẫn duy trì được sự coherence (tính nhất quán) và authenticity (tính chân thật).
Điều này chứng minh rằng trong kỷ nguyên của attention economy (nền kinh tế chú ý), việc tạo dựng thương hiệu cá nhân không nhất thiết phải giới hạn vào một lĩnh vực duy nhất.
Tuy nhiên, theo quan sát của mình, tỷ lệ phần trăm những người có thể làm như vậy rất ít và họ thực sự là những cá nhân có tư duy chiến lược mạnh mẽ, khả năng duy trì sự chú ý của công chúng qua nhiều mảng khác nhau mà không làm loãng thông điệp.
Điều này đòi hỏi không chỉ tài năng mà còn một khả năng kết hợp các lĩnh vực, tạo ra sự đồng nhất trong câu chuyện thương hiệu.
Vậy nên, trước khi bắt tay vào xây dựng thương hiệu cá nhân đa dạng, bạn cần xem xét kỹ nguồn lực và bối cảnh cá nhân của mình.
Những dữ liệu về bạn, từ những kỹ năng, sở thích, đến các giá trị cốt lõi, sẽ giúp bạn xác định được đâu là điểm mạnh, đâu là USP (Unique Selling Proposition) thật sự.
Điều này không chỉ giúp bạn chọn lựa những lĩnh vực phù hợp để phát triển thương hiệu, mà còn cho phép bạn tránh bị phân tán và duy trì được sự nhất quán trong thông điệp.
4. Lời kết
Đối với mình, việc xây dựng thương hiệu cá nhân không có một công thức duy nhất. Mỗi cá nhân đều có con đường riêng để định vị và thể hiện giá trị bản thân.
Nhưng "Trọng tâm hóa" (focalization strategy) sẽ là chiến lược hữu ích cho những ai muốn xây dựng một hình ảnh rõ ràng, dễ nhớ và mạnh mẽ với nguồn lực còn hạn chế.
Mình tin rằng, trong thế giới ngày nay, nơi mà sự chú ý của mọi người ngày càng ngắn lại, việc xây dựng thương hiệu cá nhân đòi hỏi phải có sự cân nhắc kỹ lưỡng giữa sự rõ ràng và tính đa dạng.
Một thương hiệu cá nhân thành công không nhất thiết phải chọn một lĩnh vực cố định mà có thể là sự kết hợp giữa nhiều yếu tố, miễn sao chúng thể hiện được giá trị chân thật và đồng nhất với những gì bạn muốn truyền tải.
Dù bạn chọn con đường trọng tâm hóa hay quyết định xây dựng một thương hiệu đa chiều, điều quan trọng nhất vẫn là authenticity (tính chân thật) và consistency (sự nhất quán).
Chỉ khi bạn thực sự hiểu rõ và sống đúng với giá trị của mình, thương hiệu cá nhân mới có thể bền vững và tạo được sự kết nối lâu dài với cộng đồng.
Mình hy vọng rằng, qua những chia sẻ này, bạn có thể tìm thấy con đường phù hợp với chính mình và xây dựng được một thương hiệu không chỉ thành công mà còn chân thật và ý nghĩa.
—
Mera Cao
Cố vấn tái định vị nhân hiệu cho Solo Expert & Solo Creator
mình đã save bài để đọc lại lần nữa