Từ tiếng Anh đến "tiếng lòng" của con
Thứ quan trọng không phải là trẻ nói đúng bao nhiêu, mà là trẻ học được gì về chính mình trong quá trình học ấy.
Mindtalk Series là một không gian nơi mình có cơ hội trò chuyện và lắng nghe những “cuốn sách sống”, là những khách mời đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau. Họ mang theo hành trang là trải nghiệm thật, bài học đắt giá và những góc nhìn sâu sắc từ chính cuộc sống và công việc của mình.
Hôm nay, Mindtalk Series rất hân hạnh được chào đón chị Trang Trịnh (Terra) - một giáo viên tiếng Anh chuyên sâu trong lĩnh vực học tập tại nhà cho trẻ, đồng thời là người nghiên cứu và thực hành giáo dục cảm xúc trong quá trình học ngôn ngữ.
Với vai trò vừa là người mẹ, vừa là người đồng hành, chị Trang không chỉ giúp trẻ tiếp cận tiếng Anh một cách tự nhiên và bền vững, mà còn hỗ trợ xây dựng môi trường học tập dựa trên kết nối, sự thấu hiểu và bản sắc cá nhân.
Với chị, giáo dục không dừng ở kiến thức mà là hành trình nuôi dưỡng niềm vui học tập, khơi dậy nội lực, và giúp mỗi đứa trẻ lớn lên trọn vẹn bằng chính bản thể của mình.
Mời bạn cùng lắng nghe những chia sẻ đầy cảm hứng và thực tế của chị Trang trong cuộc trò chuyện lần này.
1. Bước ngoặt nào đã khiến chị bắt đầu hành trình đồng hành cùng con và phụ huynh trong việc học tiếng Anh tại nhà không?
Hành trình của mình bắt đầu cách đây hơn 13 năm, khi lần đầu làm mẹ với bao bỡ ngỡ. Từ rất sớm, mình đã mang trong lòng một khát khao giản dị nhưng mãnh liệt: con gái sẽ có một tuổi thơ hạnh phúc và được thấu hiểu điều mà mình từng thiếu.
Chính khát khao ấy đã dẫn đến một lựa chọn rõ ràng: đặt con lên trên tất cả, kể cả sự nghiệp hay tài chính. Mình chủ động thu hẹp công việc, dành phần lớn thời gian để quan sát, chơi cùng, trò chuyện và lắng nghe con trong từng khoảnh khắc đời thường.
Không phải từ sách vở, mà chính sự đồng hành kiên trì ấy đã giúp mình rèn luyện khả năng nắm bắt cảm xúc, phản ứng tinh tế với tín hiệu tâm lý của trẻ.
Mình bắt đầu tự học về tâm lý lứa tuổi, các phương pháp giáo dục sớm, cách xây dựng môi trường học an toàn về cảm xúc, và áp dụng trực tiếp với con mỗi ngày. Qua đó, mình nhận ra một điểm mạnh rõ rệt: khả năng kết nối cảm xúc với trẻ nhỏ không chỉ đến một cách tự nhiên, mà còn được củng cố bằng sự hiểu biết có hệ thống.
Điều này không chỉ giúp con gái mình phát triển trong một môi trường giàu yêu thương và thấu hiểu, mà còn là nền móng để mình sau này đồng hành và hướng dẫn nhiều phụ huynh khác xây dựng mối quan hệ tích cực với con qua việc học ngôn ngữ.
Dần dần, sự tự tin, chủ động và niềm yêu thích học hỏi của con trở thành điều truyền cảm hứng cho nhiều phụ huynh xung quanh. Họ tìm đến mình, chia sẻ những trăn trở tương tự, và mong muốn có được sự đồng hành như cách mình đã dành cho con gái.
Qua từng buổi trò chuyện, từng nhóm học nhỏ, mình càng nhận ra rõ hơn: trẻ em không thiếu khả năng, mà thiếu môi trường được tin và được hiểu. Cha mẹ thì không thiếu tình yêu, chỉ đôi khi thiếu cầu nối.
Và đó là lý do mình chọn trở thành người kết nối: giữa trẻ và chính cảm xúc của các con, giữa trẻ và cha mẹ của mình.
Với mình, tiếng Anh không chỉ là một ngôn ngữ, mà là cánh cửa để con dám nói, dám sai, dám thể hiện và trên hết, dám là chính mình.
2. Chị nhìn nhận tiếng Anh trong hành trình lớn lên của một đứa trẻ như thế nào ngoài vai trò là một kỹ năng học thuật?
Với mình, tiếng Anh chưa bao giờ đơn thuần là một kỹ năng học thuật, mà là một chất liệu văn hóa sống động nơi trẻ được tiếp xúc với thế giới rộng lớn thông qua âm nhạc, phim ảnh, sách truyện, cách tư duy và cả những biểu đạt cảm xúc rất khác biệt từ nhiều nền văn hóa.
Khi được tiếp cận đúng cách, tiếng Anh trở thành một cánh cửa giúp trẻ mở rộng thế giới quan: từ một đứa trẻ tò mò, trẻ dần trở thành một người biết đặt câu hỏi, biết lắng nghe sự đa dạng và hình thành cái nhìn đa chiều.
Trẻ không chỉ học từ vựng, mà đang hấp thụ hệ giá trị từ cách một nhân vật giải quyết mâu thuẫn trong phim hoạt hình đến những câu chuyện về quyền trẻ em, về môi trường hay về lòng dũng cảm từ sách ngoại văn.
Một bài hát mẹ con cùng hát, một truyện ngắn kể bằng giọng vui nhộn, một trò chơi nhập vai bằng tiếng Anh tất cả không chỉ tạo nên năng lực ngôn ngữ, mà còn xây dựng nên kí ức tuổi thơ tích cực, nơi trẻ cảm thấy được an toàn, tự do và yêu thương.
Tuy nhiên, với sự lan tỏa mạnh mẽ của văn hóa đại chúng, mình cũng quan sát thấy một thực tế: nếu thiếu sự đồng hành tinh tế, tiếng Anh có thể vô tình trở thành một bản ngã thay thế.
Trẻ dễ bị cuốn vào việc bắt chước phong cách nói, cách sống của thần tượng nước ngoài mà chưa đủ nền tảng để giữ vững bản sắc cá nhân. Đây là lúc vai trò của người lớn trở nên rất quan trọng.
Vì thế, trong mọi lớp học và quá trình đồng hành, câu hỏi mình quan tâm không chỉ là “Con giỏi đến đâu?”, mà là “Con đang là ai trong quá trình học tiếng Anh?”.
Nếu người lớn chỉ nhìn tiếng Anh như một kỹ năng để thi cử hay để “hội nhập”, ta dễ bỏ qua những chuyển động nội tâm tinh tế của con trẻ. Nhưng nếu nhìn nó như một hệ sinh thái văn hóa - cảm xúc - xã hội, thì tiếng Anh hoàn toàn có thể trở thành nơi rèn luyện bản lĩnh, hình thành tư duy độc lập, và nuôi dưỡng một bản sắc cá nhân hài hòa giữa hội nhập và cội rễ.
3. Trong quá trình làm việc với phụ huynh và các con từ 8-15 tuổi, chị có từng nhận thấy điều họ nói ra và điều họ thực sự cần không giống nhau? Chị thường làm gì để chạm được vào điều sâu hơn đó?
Trong suốt quá trình đồng hành với trẻ từ 8-15 tuổi và phụ huynh, mình nhận ra một điều rất rõ: điều được nói ra thường không phải điều thực sự cần.
Phụ huynh có thể bắt đầu bằng những câu quen thuộc như: “Tôi muốn con giỏi tiếng Anh”, nhưng đằng sau đó thường là một nỗi trăn trở lớn hơn, muốn con tự tin hơn, dám thể hiện mình, biết cách chủ động học mà không sợ sai.
Có những người cha người mẹ thở dài: “Con tôi lười, không chịu học”, nhưng khi mình lắng nghe kỹ hơn, mình thấy đó là một đứa trẻ từng bị tổn thương vì so sánh, từng mất kết nối với việc học vì chưa bao giờ được học theo cách phù hợp với chính mình.
Không ít phụ huynh thật sự muốn thấu hiểu và kết nối với con, nhưng họ thiếu thời gian, thiếu công cụ, hoặc chưa từng được hướng dẫn cách lắng nghe điều con chưa nói ra bằng lời.
Chính vì vậy, trong các lộ trình 1:1 cá nhân, mình không bắt đầu bằng bài kiểm tra năng lực hay giáo trình. Mình bắt đầu bằng việc quan sát và giải mã tín hiệu phi ngôn ngữ: ánh mắt trẻ khi nhắc đến “giờ học”, biểu cảm cha mẹ khi kể về con, hoặc cách cả hai lặp lại những từ như “lười”, “không tập trung”, “mất căn bản”, “không thể kết nối”, “con thật khó hiểu”.
Những chi tiết ấy giúp mình xác định: việc cần làm đầu tiên không phải là “dạy”, mà là tái thiết lập lại kết nối và chữa lành mối quan hệ học tập.
Từ nền tảng ấy, hành trình học của mỗi trẻ được thiết kế cá nhân hóa, xoay quanh năng lực cảm xúc, nhu cầu phát triển và hệ động lực riêng:
Có bạn cần một lịch học nhẹ nhàng, với “kỷ luật mềm” để tránh kiệt sức.
Có bạn cần được trao vai trò leader để cảm thấy mình có giá trị và trách nhiệm.
Có bạn chỉ có thể học hiệu quả qua chơi, qua tiếng cười, và sự kết nối cảm xúc thực sự.
Mỗi đứa trẻ là một hệ sinh thái riêng: tinh vi, độc đáo, và cần được lắng nghe với sự tôn trọng. Vì vậy, mình không đến để “sửa lỗi” cho trẻ, mà đến để mở lối, một con đường mà ở đó, các con được sống, được học, và được lớn lên bằng chính bản thể của mình, không phải hình mẫu nào đó từ bên ngoài.
Và nhiều khi, điều giá trị nhất mình có thể trao đi không phải kiến thức, mà là một niềm tin thầm lặng: rằng con xứng đáng được bắt đầu lại, được tin tưởng, và được phát triển theo cách riêng của con.
4. Gần đây, chị có quan sát thấy sự thay đổi nào trong cách các phụ huynh tiếp cận việc học tiếng Anh tại nhà? Điều gì khiến chị thấy tích cực hoặc còn trăn trở?
Là người đồng hành trực tiếp với cả phụ huynh và học sinh trong độ tuổi 8-15, mình có cơ hội quan sát khá rõ những chuyển động đôi khi âm thầm nhưng rất đáng chú ý trong cách các gia đình tiếp cận việc học tiếng Anh tại nhà.
Tín hiệu tích cực: từ kiểm soát sang kết nối
Ngày càng nhiều phụ huynh bắt đầu dịch chuyển khỏi mô thức cũ: "Phải học ở trung tâm tốt, theo giáo trình chuẩn, có kết quả thi cụ thể".
Thay vào đó, họ dần nhìn nhận việc học tiếng Anh tại nhà như một phần của đời sống hàng ngày, không phải là “bài học thêm”, mà là chất liệu để trẻ chơi, sáng tạo, kể chuyện, kết nối cảm xúc và mở rộng thế giới quan.
Đáng quý hơn nữa là sự thay đổi trong vai trò làm cha mẹ: từ người giám sát sang người đồng hành cảm xúc. Có những phụ huynh thay vì hỏi “Hôm nay học được bao nhiêu từ?”, bắt đầu hỏi “Phần truyện hôm nay con thích gì nhất?” hay đơn giản chỉ là “Mẹ thấy hôm nay con đọc mượt hơn hôm qua rồi đấy.”
Những câu hỏi ấy tuy nhỏ nhưng cho thấy một bước trưởng thành trong tư duy giáo dục gia đình:
Nhưng cũng còn nhiều điều khiến mình trăn trở
Bên cạnh những tín hiệu tích cực, mình vẫn thấy rõ sự lúng túng của nhiều gia đình:
Tâm lý “đầu tư - kỳ vọng” còn rất nặng. Nhiều phụ huynh kỳ vọng sau vài tháng phải thấy kết quả “rõ rệt”, mà quên rằng ngôn ngữ là một quá trình thẩm thấu tích lũy, không thể ép chín bằng kỳ vọng.
Thiếu công cụ, thiếu lộ trình cá nhân hóa, và đặc biệt là thiếu một cộng đồng đồng hành thực tế khiến nhiều phụ huynh dễ mất phương hướng hoặc kiệt sức giữa chừng. Họ bắt đầu với nhiều hy vọng, nhưng lại thiếu phương pháp để duy trì sự hứng thú bền vững cho con và cho cả chính mình.
Một điểm uốn trong tư duy giáo dục tại nhà
Từ góc nhìn hệ thống, mình tin rằng phụ huynh Việt hiện đang ở một “điểm uốn” quan trọng trong cách tiếp cận giáo dục tại nhà:
Một bên là mô thức cũ: kiểm soát, thúc ép, đo lường bằng thành tích.
Một bên là khát vọng mới: kết nối, tự chủ, xây dựng nội lực dài hạn cho con.
Vấn đề là: phần lớn phụ huynh vẫn loay hoay giữa hai thái cực này, chưa có định hướng rõ ràng, chưa được hỗ trợ một cách đủ bền vững và thực tế.
Giải pháp: không dạy thêm, mà thiết kế hệ sinh thái đồng hành
Với mình, giải pháp không nằm ở việc dạy phụ huynh “cách dạy tiếng Anh” như giáo viên, mà là thiết kế một hệ sinh thái đồng hành đủ thông minh, đủ linh hoạt, đủ thật. Một không gian nơi phụ huynh không bị bỏ mặc, trẻ không bị so sánh, và mọi người đều được nâng đỡ trong hành trình dài hạn.
Chỉ khi có được môi trường như thế, tiếng Anh mới thật sự trở thành một phần tự nhiên trong đời sống gia đình nơi con được phát triển từ bên trong, không phải để đáp ứng kỳ vọng, mà để trở thành chính mình một cách tự tin, có bản sắc.
5. Nếu nhìn xa hơn một đứa trẻ biết tiếng Anh, chị mong các con sẽ giữ lại được điều gì sâu hơn từ hành trình học ngôn ngữ này?
Trong quá trình làm việc, mình từng đồng hành với nhiều học sinh có thành tích rất tốt: nói trôi chảy, phát âm chuẩn, điểm thi cao. Nhưng rồi khi bước vào tình huống giao tiếp thực tế, các em lại dè dặt, sợ sai, thiếu tự tin để thể hiện cảm xúc hay đặt câu hỏi cho chính mình.
Điều đó khiến mình nhận ra một điều cốt lõi: tiếng Anh không phải là đích đến, mà chỉ là phương tiện. Một phương tiện quý giá, nhưng nếu được đặt sai trọng tâm, có thể trở thành lớp vỏ che đi những nhu cầu sâu sắc hơn của trẻ.
Khi một đứa trẻ can đảm bước vào một ngôn ngữ không phải tiếng mẹ đẻ, con cũng đang bắt đầu một hành trình phát triển nội lực: rèn luyện sự kiên trì khi chưa hiểu bài ngay, rèn tính bao dung khi phát âm chưa chuẩn, học cách chấp nhận sai sót như một phần tự nhiên của quá trình trưởng thành.
Sẽ có những lúc con học hoài không nhớ, nghe mãi không hiểu, luyện tập nhiều mà vẫn thấy “chưa tiến bộ”. Nhưng chính khả năng bước tiếp trong sự mơ hồ ấy, kiên định trong tiến trình không rõ ràng, mới là điều rèn nên bản lĩnh thật sự -một năng lực sống quan trọng vượt ra ngoài chuyện học ngôn ngữ.
Nếu được dẫn dắt bằng sự thấu hiểu và đồng hành từ gia đình, tiếng Anh có thể trở thành không gian để con học cách biểu đạt suy nghĩ, khám phá cảm xúc, dấn thân vào sự khác biệt, và quan trọng nhất: học cách yêu việc học như một phần của cuộc sống.
Cảm ơn chị Trang vì những chia sẻ trên.
Đọc thêm:
