Nhân hiệu, một dạng đầu tư "tài sản trầm"
Những thứ đó không thể xây gấp trong một sớm một chiều, mà cần thời gian hun đúc như trầm hương tích tụ hương thơm qua năm tháng.
Góc nhìn
Dạo gần đây, cụm từ “xây dựng thương hiệu cá nhân” xuất hiện ở khắp mọi nơi. Từ mạng xã hội, các buổi hội thảo đến những khóa học trực tuyến, ai nấy cũng bàn về việc phải có nhân hiệu nếu muốn thành công.
Thực sự đang có một “cơn sốt” nhân hiệu: mọi người đua nhau tạo dựng hình ảnh cá nhân như một cách để nổi bật, thu hút cơ hội. Tuy nhiên, đằng sau sự hào nhoáng của trào lưu này, không ít hiểu lầm đã xuất hiện.
Nhiều người nghĩ xây nhân hiệu đơn giản là làm sao cho thật nổi trên mạng, được nhiều like và follow, hoặc tìm kiếm vài “bí kíp” để đẩy tên tuổi lên nhanh chóng.
Bản thân mình cũng từng lúng túng với khái niệm nhân hiệu. Nhưng càng tìm hiểu và trải nghiệm, mình càng nhận ra thương hiệu cá nhân không phải là thứ có thể xây trong ngày một ngày hai, hay chỉ là những chiêu trò bắt mắt.
Trong bài viết này, mình muốn chia sẻ góc nhìn cá nhân về việc “hiểu đúng về nhân hiệu”, tập trung vào bốn luận điểm chính:
Nhân hiệu là một dạng đầu tư tài sản trầm.
Mỗi lần chia sẻ giá trị là một lần góp vốn dài hạn.
Nhân hiệu tốt không giúp bạn nổi tiếng, nó giúp bạn không cần giới thiệu quá nhiều.
Hãy xây hệ thống, đừng xây hình ảnh.
Bên cạnh đó, mình sẽ phân tích thêm một số hiểu lầm phổ biến xoay quanh việc xây dựng thương hiệu cá nhân, để chúng ta có cái nhìn thực tế và sâu sắc hơn về chủ đề đang được quan tâm này.
Nhân hiệu là một dạng đầu tư tài sản trầm
Với mình, nhân hiệu (thương hiệu cá nhân) thực chất là một tài sản vô hình của mỗi người.
Mình hay hình dung nó như một khoản đầu tư dài hạn, loại “tài sản trầm” tức là dạng tài sản tích lũy giá trị một cách âm thầm và bền vững theo thời gian.
Không ồn ào như việc “lướt sóng” để nổi tiếng nhanh, xây dựng nhân hiệu giống như việc bạn trồng một cây lâu năm: ban đầu có thể chưa thấy “trái ngọt” ngay, nhưng gốc rễ đang dần ăn sâu, cành lá đang âm thầm vươn ra.
Khi bạn đầu tư vào nhân hiệu, bạn đang đầu tư vào uy tín và sự tín nhiệm.
Cũng giống như doanh nghiệp có thương hiệu được định giá hàng triệu đô, mỗi cá nhân chúng ta cũng có một “giá trị thương hiệu” riêng.
Ví dụ, một chuyên gia luôn giữ chữ tín và chất lượng trong công việc sẽ dần dần gây dựng được danh tiếng tốt; danh tiếng đó chính là tài sản quý giá giúp anh/chị ấy tiến xa hơn trong sự nghiệp.
Ngược lại, nếu chỉ mải chạy theo hào quang nhất thời, như mua danh ảo, tạo tai tiếng để được chú ý thì giống như việc đầu tư vào cổ phiếu “ăn xổi”: có thể tăng vọt trong chốc lát nhưng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, thậm chí sụp đổ bất cứ lúc nào.
Điều thú vị là giá trị nhân hiệu không đến từ những thứ hào nhoáng bề nổi, mà đến từ giá trị thực chất bên trong bạn.
Nó có thể là kiến thức chuyên môn vững vàng, là tính cách đáng tin cậy, hay là những đóng góp thầm lặng cho cộng đồng.
Những thứ đó không thể xây gấp trong một sớm một chiều, mà cần thời gian hun đúc như trầm hương tích tụ hương thơm qua năm tháng.
Và một khi “hương thơm” ấy lan tỏa, nó sẽ thu hút người khác đến với bạn mà không cần bạn phải phô trương.
Mỗi lần chia sẻ giá trị là một lần góp vốn dài hạn
Nếu xem nhân hiệu là một khoản đầu tư dài hạn, thì mỗi lần bạn chia sẻ giá trị cũng giống như một lần góp thêm “vốn” cho khoản đầu tư đó.
Mỗi bài viết hữu ích bạn đăng, mỗi lần bạn giúp đỡ người khác, mỗi dự án tử tế bạn thực hiện, tất cả đều là những đóng góp tích lũy vào thương hiệu cá nhân của bạn.
Hãy tưởng tượng mỗi hành động chia sẻ giá trị là một viên gạch xây nên hình ảnh của bạn trong mắt mọi người.
Ban đầu, một hai viên gạch có thể chưa tạo hình hài rõ rệt, nhưng kiên trì góp nhặt, sớm muộn bạn sẽ xây được cả một ngôi nhà vững chãi.
Mình từng biết một anh đồng nghiệp, ngày nào anh ấy cũng dành thời gian viết blog chia sẻ kiến thức chuyên môn.
Lúc đầu bài viết của anh chỉ vài chục người đọc, gần như không ai biết tới tên tuổi anh. Nhưng anh vẫn kiên trì viết, như một thói quen.
Sau vài năm, “vốn liếng” kiến thức mà anh chia sẻ đã thành một kho tư liệu quý, thu hút hàng chục nghìn lượt đọc mỗi tháng. Giờ đây trong giới, nhắc đến tên anh là mọi người nhớ ngay đến những bài phân tích chất lượng.
Chính những lần chia sẻ giá trị nhỏ bé ban đầu đã góp phần tạo nên “thương hiệu” cho anh, một chuyên gia tận tâm và hiểu biết, dù anh chưa từng một lần chạy quảng cáo hay cố “đánh bóng” bản thân.
Một điểm quan trọng là hiệu ứng cộng dồn của những lần góp vốn giá trị này. Một bài viết hay có thể mang đến cho bạn 10 người biết ơn, tin tưởng.
Mười bài viết hay không chỉ nhân lên gấp mười lần số người tin tưởng, mà có thể gấp hàng trăm lần nhờ hiệu ứng lan truyền những người từng được bạn giúp sẽ giới thiệu bạn cho người khác.
Tương tự, mỗi lần bạn giúp đỡ ai đó trong công việc hoặc cuộc sống, uy tín của bạn trong mắt họ và những người xung quanh lại tăng thêm một chút.
Về lâu dài, tích tiểu thành đại, thương hiệu cá nhân của bạn sẽ vững mạnh dần, y như tài khoản tiết kiệm tích lũy lãi suất vậy.
Ngược lại, nếu chúng ta chia sẻ những thứ hời hợt hoặc thiếu chân thành, thì chẳng khác nào góp vốn bằng “tiền giả”. Có thể nhất thời gây chú ý, nhưng về lâu dài sẽ không tạo được niềm tin thật sự.
Vì thế, hãy chú trọng chất lượng mỗi giá trị bạn chia sẻ, hãy xem nó như một khoản đầu tư nghiêm túc. Bạn càng đầu tư giá trị một cách đều đặn và dài hạn, “lãi suất” nhân hiệu của bạn càng cao.
Nhân hiệu tốt không giúp bạn nổi tiếng, nó giúp bạn không cần giới thiệu quá nhiều
Có một hiểu lầm phổ biến rằng thương hiệu cá nhân đồng nghĩa với sự nổi tiếng.
Thực ra, nhân hiệu tốt chưa chắc làm bạn thành người nổi tiếng, nhưng nó giúp bạn không phải mất công giới thiệu bản thân quá nhiều trong những tình huống quan trọng.
Nói cách khác, một nhân hiệu vững mạnh sẽ giúp người khác nhớ ngay đến bạn với những giá trị bạn đại diện, thay vì phải để bạn tự nói về mình.
Bạn đã bao giờ gặp một người mà “tên đi trước người” chưa?
Ví dụ, trong lĩnh vực của mình, có thể bạn biết một anh chuyên gia mà khi nghe tên anh, mọi người lập tức nói: “À, người này mình có nghe tiếng, anh ấy giỏi lắm.”
Anh ấy có thể không phải ngôi sao giải trí nổi đình nổi đám, nhưng trong cộng đồng nghề nghiệp, ai cũng nể trọng anh.
Khi anh chuyển việc hay bắt tay vào dự án mới, anh gần như không cần giới thiệu dài dòng về năng lực của mình.
Hồ sơ của anh đã có “độ nhận diện” sẵn; người trong ngành đọc vài dòng là nhớ đã từng đọc bài của anh, từng nghe về thành tựu của anh.
Đó chính là sức mạnh của một nhân hiệu tốt: uy tín của bạn tự nói lên nhiều điều trước khi bạn cất lời.
Bản thân mình cũng từng trải qua điều này dù ở một quy mô rất nhỏ. Một số khách hàng 1:1 tìm đến mình vì từng vô tình đọc được một bài viết cũ khi họ tra cứu vấn đề của chính mình trên Google.
Có người lại biết đến mình qua một dòng giới thiệu của người khác trên LinkedIn, dù mình thậm chí không dùng LinkedIn.
Cảm giác khi đó thật sự rất đặc biệt.
Không phải vì mình thấy “mình nổi tiếng”, mà vì nhận ra rằng những gì mình đã âm thầm chia sẻ trước đó dù không nhằm mục đích quảng bá, lại trở thành một lời giới thiệu gián tiếp nhưng đáng tin cậy nhất về con người mình.
Mình không cần nói quá nhiều về kinh nghiệm hay thành tích. Người đối diện đã phần nào cảm nhận được năng lực, giá trị và tinh thần làm việc của mình, qua chính những gì họ đọc được, những gì mình đã từng viết ra, từng chia sẻ một cách thật lòng và đều đặn.
Một nhân hiệu tốt giúp bạn tiết kiệm thời gian và công sức trong việc tạo dựng lòng tin.
Bạn sẽ thấy dễ dàng hơn khi đàm phán công việc, gặp gỡ đối tác hay mở rộng quan hệ, bởi lẽ “độ tin cậy” đã đi theo bạn như chiếc danh thiếp vô hình.
Trái lại, nếu chưa có thương hiệu cá nhân, bạn có thể phải bỏ rất nhiều thời gian để chứng minh năng lực mỗi khi bắt đầu một chặng đường mới.
Điều này không có nghĩa là bạn ngừng nỗ lực mà là nhờ có nhân hiệu, mọi nỗ lực của bạn được khởi đầu ở vạch xuất phát cao hơn.
Bạn không cần hét to về bản thân, bởi người khác có lẽ đã thì thầm tốt về bạn từ trước rồi.
Hãy xây hệ thống, đừng xây hình ảnh
Trong xây dựng nhân hiệu, có một câu nói mình luôn tâm đắc: “Hãy xây hệ thống, đừng xây hình ảnh.”
Điều này nhấn mạnh rằng chúng ta nên tập trung vào giá trị cốt lõi và cách vận hành bền vững của thương hiệu cá nhân, thay vì chỉ chăm chăm vào vỏ bọc hào nhoáng bên ngoài.
Nhiều người xây dựng thương hiệu cá nhân đã mắc sai lầm ở chỗ này: họ tập trung “đánh bóng” vỏ ngoài (như chăm chút profile mạng xã hội thật hào nhoáng, bắt trend mọi lúc mọi nơi) mà quên đầu tư cho nội dung bên trong.
Kết quả là thương hiệu của họ thiếu chiều sâu, thiếu sự bền vững, người theo dõi có thể đến rồi đi, chẳng đọng lại ấn tượng gì lâu dài.
Ngược lại, xây hệ thống nghĩa là bạn xây dựng nền móng vững chắc cho nhân hiệu của mình.
Đó là hệ thống kiến thức và kỹ năng bạn liên tục trau dồi, hệ thống các giá trị bạn kiên định theo đuổi, và cả hệ thống kênh mà qua đó bạn bền bỉ tạo ra giá trị cho người khác.
Ví dụ, thay vì chỉ chăm chăm làm sao để “bài đăng này phải thật hot”, bạn nghĩ xa hơn: làm sao duy trì việc sản xuất nội dung hữu ích đều đặn mỗi tuần.
Thay vì chỉ chạy theo một chủ đề đang là xu hướng nhất thời, bạn tự hỏi: chủ đề gì gắn liền với chuyên môn và đam mê của mình mà mình có thể chia sẻ lâu dài?
Khi bạn có tư duy hệ thống, bạn sẽ tạo ra được một chuỗi giá trị liên tục, kết nối và cộng hưởng với nhau để làm nên uy tín cho bạn.
Một hệ thống nhân hiệu bền vững còn bao gồm việc xây dựng quy trình và thói quen cho bản thân.
Chẳng hạn, bạn đặt lịch mỗi tuần trả lời câu hỏi trên các diễn đàn chuyên môn, mỗi tháng viết một bài chia sẻ kinh nghiệm, mỗi quý tham gia một hoạt động cộng đồng liên quan đến lĩnh vực của bạn.
Những việc làm này lặp đi lặp lại tạo thành một hệ thống vận hành thương hiệu cá nhân ổn định.
Nó giống như bạn lập trình cho mình một “cỗ máy tạo giá trị”: dù hôm nay bạn có hơi thiếu cảm hứng, hệ thống thói quen vẫn giúp bạn duy trì sự hiện diện và cống hiến đều đặn.
Nhờ có hệ thống, bạn không phụ thuộc vào hứng thú nhất thời hay sự màu mè để giữ hình ảnh, thay vào đó, chính giá trị liên tục bạn tạo ra sẽ định hình nên hình ảnh của bạn một cách tự nhiên và đáng tin cậy.
Tư duy hệ thống cũng giúp bạn ứng phó với thay đổi.
Xu hướng mạng xã hội có thể đến rồi đi, thuật toán có thể thay đổi, nhưng nếu bạn có một hệ thống kênh riêng (ví dụ: blog cá nhân, bản tin email, mạng lưới quan hệ thực sự...), bạn sẽ không bị “trôi” theo những biến động đó.
Tóm lại, “xây hệ thống” chính là tập trung vào chiến lược dài hạn và giá trị cốt lõi, còn “xây hình ảnh” chỉ là những tiểu xảo ngắn hạn.
Dĩ nhiên, hình ảnh bên ngoài cũng quan trọng, nhưng nó nên là hệ quả của một hệ thống giá trị được vận hành tốt, chứ không phải được “dựng lên” một cách giả tạo.
Khi bạn làm tốt phần hệ thống, hình ảnh về bạn trong mắt người khác tự nhiên sẽ đẹp và bền vững, bởi đó là hình ảnh có gốc rễ sâu, chứ không phải lớp sơn phủ bên ngoài.
Hiểu lầm phổ biến về xây dựng nhân hiệu (Phản biện)
Trong quá trình tìm hiểu và trao đổi về xây dựng thương hiệu cá nhân, mình nhận thấy có một số hiểu lầm phổ biến sau.
Mình muốn nêu ra và phản biện lại để chúng ta cùng tránh những lối đi sai lầm:
Hiểu lầm 1: Xây nhân hiệu là để nổi tiếng thật nhanh.
Phản biện: Mục tiêu cốt lõi của nhân hiệu không phải là sự nổi tiếng, mà là sự tín nhiệm và ảnh hưởng tích cực.
Nổi tiếng nhanh có thể mang lại ánh hào quang tức thời, nhưng chưa chắc tạo được nền tảng vững.
Có không ít trường hợp một người bỗng dưng viral trên mạng xã hội và được biết đến rộng rãi, nhưng vì không chuẩn bị sẵn giá trị cốt lõi, họ nhanh chóng lặn mất tăm sau đó.
Ngược lại, nhiều người không phải sao hạng A nhưng vẫn có sự nghiệp bền vững nhờ uy tín được tích lũy dần dần.
Thương hiệu cá nhân bền vững đòi hỏi thời gian và sự kiên trì giống như việc bạn trồng một cái cây, không thể ngày một ngày hai bắt nó ra quả ngọt.
Đừng nhầm lẫn giữa việc được biết đến và được kính trọng: nhân hiệu hướng tới cái thứ hai nhiều hơn.
Hiểu lầm 2: Có thể “hack” nhân hiệu, tìm lối tắt để nổi nhanh.
Phản biện: Trong kỷ nguyên số, chúng ta hay nghe đến “growth hack”, những thủ thuật để tăng trưởng thần tốc. Nhưng với personal branding, mình nghĩ là không có lối tắt thần kỳ nào để đi đường vòng cả.
Bạn có thể mua lượt theo dõi, thuê người viết hộ vài bài PR bóng bẩy, hoặc dùng chiêu trò gây sự chú ý... nhưng những thứ đó chỉ tạo ra ảo tưởng về một nhân hiệu, chứ không phải nhân hiệu thật sự.
Nhân hiệu thật sự nằm ở cảm nhận và niềm tin của người khác dành cho bạn, và niềm tin thì không thể ép buộc hay gian lận.
Nếu cố “hack” bằng cách không chính thống, bạn có thể còn tự hủy hoại uy tín khi mọi người nhận ra sự không chân thật.
Cách duy nhất để “tăng trưởng” thương hiệu cá nhân một cách bền vững là làm thật, giá trị thật và thời gian thật. Hãy nhớ, xây dựng uy tín cũng giống như gieo trồng, “giục tốc” thì “bất đạt”.
Hiểu lầm 3: Phải liên tục bắt mọi trend thì nhân hiệu mới hot.
Phản biện: Đúng là cập nhật xu hướng giúp chúng ta không bị lỗi thời, nhưng mù quáng chạy theo mọi trào lưu lại là một chiến lược sai lầm cho thương hiệu cá nhân.
Nếu bạn biến mình thành “tắc kè hoa” liên tục thay đổi chỉ để hòa vào trend, người theo dõi sẽ không biết bạn thực sự là ai và giá trị cốt lõi của bạn là gì.
Nhân hiệu mạnh thường gắn liền với một số giá trị hoặc lĩnh vực nhất định (ví dụ: người ta nhắc đến bạn như “một nhà thiết kế tận tâm với phong cách tối giản”, hay “một chuyên gia công nghệ luôn chia sẻ thẳng thắn”...).
Việc chọn lọc xu hướng phù hợp với mình quan trọng hơn là chạy theo mọi thứ đang hot. Bạn không cần làm video nhảy nhót chỉ vì nó đang là trào lưu nếu điều đó chẳng liên quan gì đến thông điệp bạn muốn xây dựng.
Thay vào đó, hãy tập trung tạo nội dung “có tuổi thọ” lâu dài, những giá trị mà dù qua trend này trend khác vẫn giữ được tính hữu ích và chân thật.
Người xem có thể thích thú với bạn nhờ một video bắt trend, nhưng họ gắn bó và tôn trọng bạn vì những giá trị lâu bền bạn mang lại.
Ngoài ra, cũng có những lầm tưởng khác như “thương hiệu cá nhân chỉ dành cho người hướng ngoại, thích phô diễn” hay “xây nhân hiệu là tự đánh bóng bản thân, tự cao tự đại”.
Thực tế, ai cũng có thể xây dựng nhân hiệu theo cách phù hợp với tính cách của mình, hướng nội hay hướng ngoại đều có lợi thế riêng.
Và làm thương hiệu cá nhân không đồng nghĩa với tự tâng bốc bản thân; nó về bản chất là chia sẻ giá trị và tạo dựng lòng tin.
Nếu tiếp cận đúng, bạn sẽ thấy xây nhân hiệu cũng là một cách để mình rèn luyện và hoàn thiện bản thân mỗi ngày, chứ không phải chỉ để khoe khoang.
Lời kết
Sau tất cả, mình muốn nhấn mạnh rằng xây dựng nhân hiệu là một hành trình dài, đòi hỏi tầm nhìn và sự bền bỉ.
Đó không phải là việc “làm màu” cho đẹp mặt, mà là quá trình bạn gieo trồng và vun đắp giá trị thực rồi để “hương thơm” của những giá trị đó tự lan tỏa.
Nhân hiệu mạnh giúp bạn tiến xa hơn trên con đường sự nghiệp và cuộc sống, nhưng quan trọng hơn, nó cho thấy bạn đã sống và cống hiến như thế nào.
Khi bạn kiên trì đầu tư vào bản thân, chia sẻ những điều hữu ích và xây dựng một hệ thống giá trị vững chắc, thương hiệu cá nhân của bạn sẽ dần hình thành một cách tự nhiên, sâu sắc.
Lúc đó, bạn không cần hô hào mình là ai, chính những gì bạn đã làm sẽ lên tiếng giúp bạn. Và đó mới là thành quả ngọt ngào nhất của hành trình xây dựng nhân hiệu: trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình và được mọi người tin tưởng, trân trọng vì đúng con người ấy.
Đồng hành trên hành trình ấy có thể không dễ dàng, nhưng mình tin rằng mỗi bước đi nhỏ hôm nay sẽ góp phần tạo nên “tài sản” quý giá cho bạn trong tương lai.
Hãy cứ âm thầm gieo trồng, và một ngày kia, bạn sẽ bất ngờ khi nhìn lại khu vườn nhân hiệu của mình đã xanh tốt tự bao giờ.
Đọc thêm:
—
Mera Cao
Cố vấn tái định vị nhân hiệu cho Solo Expert & Solo Creator
