Danh và Tiếng - Giá trị thật giữa những lời tung hô
Khi ấy, cái danh và tiếng mà mình đã từng theo đuổi bằng mọi giá, hóa ra lại trở thành gánh nặng kéo mình xuống.
Ngày trước, mỗi lần nghe đến cụm từ “Danh và Tiếng”, mình thường nghĩ ngay tới những nhân vật lớn trong lịch sử, những vị vua chúa, danh nhân, học giả hay những nhà thơ nổi tiếng.
Họ là những người được cả xã hội trọng vọng, không chỉ bởi vị trí và địa vị họ có, mà còn bởi những giá trị họ tạo ra, những lời ca ngợi vang xa mà người đời dành cho họ.
Nhưng càng sống lâu trong thời đại ngày nay, mình càng nhận thấy mọi thứ đã thay đổi nhiều quá. Chỉ cần một bài viết, một bức ảnh, một video ngắn, thậm chí là một câu nói hợp xu hướng, bạn đã có thể nổi tiếng chỉ sau một đêm.
Một khoảnh khắc “viral”, một lần được ai đó nổi tiếng nhắc đến, hay một vài câu trích dẫn lan truyền trên mạng xã hội, vậy là bạn đã có “tiếng”.
Và nếu may mắn hơn nữa, cái “tiếng” ấy có thể mang lại cho bạn một cái “danh”, một vị trí, một chức danh, một cơ hội mới, hay một nguồn thu nhập.
Nhưng điều khiến mình luôn trăn trở là: Liệu danh và tiếng ấy có thật sự phản ánh đúng giá trị bên trong của một con người không?
Hay nó chỉ đơn thuần là thứ hào quang tạm thời mà thời đại này quá dễ dàng trao tặng… và cũng rất dễ dàng lấy lại?
Tiếng dễ đến, danh dễ mất
Mình đã từng được quen biết một số người tài năng, sống lặng lẽ và bền bỉ với con đường của mình. Không phô trương, không ồn ào, nhưng công việc họ làm, giá trị họ tạo ra thật thấm sâu.
Và mình cũng từng gặp những người rất “nổi”, tiếng vang rền rĩ, nhưng những gì họ làm lại sớm vụt tắt.
Không phải để phán xét bởi mỗi người có một con đường, nhưng trong thời đại ai cũng có thể nổi tiếng nhanh, mình nghĩ:
Sự nổi tiếng không đồng nghĩa với sự tin cậy.
“Danh” không luôn đi kèm với năng lực. “Tiếng” có thể đến từ sự khéo léo trong cách kể chuyện, từ chiến lược marketing tốt, từ xu hướng thị trường.
Nhưng nếu không có nền tảng đủ vững, cái tiếng ấy có thể phai mờ rất nhanh, hoặc tệ hơn, trở thành gánh nặng.
Danh để làm gì? Tiếng để cho ai?
Khi mới bắt đầu công việc sáng tạo nội dung này, mình từng trải qua khoảng thời gian đầu mong muốn được người khác biết đến.
Mình đã tin rằng nếu cái tên của mình xuất hiện trên những danh sách như “Top Writer”, “Influencer”, hay “Creator nổi bật”, thì đó sẽ là minh chứng cho giá trị của bản thân.
Mình nghĩ rằng, một khi có được danh tiếng, mình sẽ nhận được sự công nhận, sự chú ý và cả những cơ hội rộng mở hơn.
Và đúng thật, khi những điều ấy xảy ra, mình cũng từng vui mừng và hân hoan trước bao cơ hội, lời mời, bởi vì rõ ràng, danh tiếng giúp mình mở ra một vài cánh cửa quan trọng như tài chính, mối quan hệ,… trên hành trình mà mình đã chọn.
Nhưng rồi, sau một thời gian, khi mọi thứ trở nên yên tĩnh hơn một chút, mình bắt đầu đặt câu hỏi:
Mình làm tất cả những điều này là vì điều gì? Mình đang nỗ lực để nhận lấy sự công nhận của người khác, hay để thật sự sống đúng với những giá trị và bên trong bản thân?
Mình hoang mang khi nhận ra rằng đôi lúc, những gì mình làm ra không còn là để chạm đến trái tim người đọc, mà chỉ để đạt được sự chú ý, để tạo ra lượt tương tác, để được vỗ tay và tung hô.
Điều đó khiến mình ngày càng kiệt quệ và không còn thoải mái với chính những câu chữ của mình nữa.
Và mình nhận ra một điều rất quan trọng rằng:
Danh - nếu không được vun đắp từ một cái tâm muốn phụng sự và đóng góp điều gì đó thực sự ý nghĩa, thì nó sẽ sớm biến thành một màn biểu diễn trống rỗng.
Và cái Tiếng ấy, nếu không gắn liền với sự trung thực và chính trực, thì sớm hay muộn cũng sẽ trở thành âm thanh thoảng qua, biến mất giữa biển người ồn ào.
Điều làm mình tỉnh thức nhất là khi tự hỏi: nếu một ngày kia, tất cả danh tiếng này biến mất, mọi người không còn nhắc đến mình nữa, mình có còn đủ niềm vui và can đảm để tiếp tục công việc này không?
Và câu trả lời mình tìm thấy là: nếu ngay từ đầu mình không làm việc vì yêu thích thật sự, nếu điều mình viết ra không xuất phát từ trái tim và lòng chân thành, thì sớm muộn, mình cũng sẽ kiệt sức.
Khi ấy, cái danh và tiếng mà mình đã từng theo đuổi bằng mọi giá, hóa ra lại trở thành gánh nặng kéo mình xuống.
Và từ đó, mình bắt đầu quay trở lại bên trong, quay trở lại câu hỏi nguyên sơ nhất: Danh để làm gì, và tiếng để dành cho ai?
Câu trả lời giờ đây với mình thật rõ ràng:
Danh, nếu có, chỉ có ý nghĩa khi giúp mình được sống thật là mình hơn, giúp mình lan tỏa nhiều giá trị tích cực, giải pháp thực tế và giúp mình có cơ hội kết nối sâu sắc hơn với người khác.
Và Tiếng, nếu được lắng nghe, thì chỉ thật sự có giá trị khi nó đủ chân thành, đủ tử tế để có thể chạm vào một ai đó ngoài kia, giúp họ tìm thấy một chút gì đó ấm áp và yên lành trong chính cuộc sống của họ.
Giữ mình trong thời đại “ồn ào”
Bản chất thực sự
Mình thường nghĩ về sự thay đổi của xã hội, và nhận ra điều này rõ ràng nhất qua những giai đoạn đặc biệt.
Những năm sau 1986, đất nước bước vào giai đoạn mở cửa, cuộc sống dần khởi sắc nhưng vẫn giữ một nhịp điệu khá thong thả, giản dị.
Khi đó, sự nổi tiếng thường đi cùng với danh giá thực sự, là kết quả của tài năng, phẩm chất và những cống hiến đáng nhớ. Thời ấy, người ta dành sự ngưỡng mộ, kính trọng và lắng nghe với những ai thật sự tạo ra giá trị sâu sắc cho xã hội.
Danh tiếng, do vậy, có phần nào phản ánh được giá trị thực chất bên trong con người ấy.
Nhưng đến giai đoạn sau năm 2000, khi Internet phát triển và mạng xã hội bùng nổ, mọi thứ đã thay đổi nhanh hơn rất nhiều.
Sự nổi tiếng giờ đây không còn là điều xa vời, khó đạt. Chỉ với một chiếc smartphone, bất kỳ ai cũng có thể trở nên được biết đến.
Thế nhưng, có một sự thật không mấy ai nhận ra: đằng sau các nền tảng mạng xã hội khổng lồ (những Big Tech) như Facebook, Instagram hay TikTok là cả một nền công nghiệp kinh doanh sự chú ý của con người.
Họ kiếm lợi nhuận bằng cách khiến chúng ta ở lại trên nền tảng của họ lâu nhất có thể, lướt mãi không thôi. Họ bán sự chú ý, thói quen và thậm chí cả sự bất an của chúng ta cho các nhà quảng cáo.
Điều đó tạo ra một thế giới tràn ngập những tiếng ồn, khiến chúng ta không ngừng so sánh, bất an và chạy theo một vòng xoáy của sự nổi bật.
Nếu muốn hiểu sâu sắc hơn về điều này, mình gợi ý bạn hãy xem bộ phim tài liệu "Song đề xã hội" (The Social Dilemma), đây là một trong những bộ phim tài liệu mà mình yêu thích.
Bộ phim lý giải một cách chân thực về cách các Big Tech vận hành, cách mà họ đang âm thầm tác động đến tâm trí và hành vi con người như thế nào.
Chất lượng nội tại
Quay trở lại, nói về việc giữ mình trong thời đại đầy ồn ào này, thật sự mình cũng không dám đưa ra lời khuyên, bởi vì bản thân mình cũng đang trong quá trình thực hành, vẫn còn rất nhiều bối rối và loay hoay mỗi ngày.
Trên con đường này, mình nhận ra rằng tất cả mọi thứ xung quanh, từ những người đồng hành, khách hàng, đến cơ hội, thử thách đều là những biến số mà chúng ta chẳng thể nào đoán trước được.
Có lẽ điều tốt nhất mình có thể làm lúc này là quay về nuôi dưỡng và nâng cấp “self-quality”, chất lượng nội tại bên trong chính mình.
Mình nghĩ, khi xây dựng được một hệ quy chiếu vững vàng, những nguyên tắc rõ ràng cho bản thân, thì dù khó khăn hay thử thách có bất ngờ xuất hiện, mình cũng sẽ đủ sáng suốt, đủ bình tĩnh và bản lĩnh để đối diện và vượt qua.
Giữa một thế giới liên tục thay đổi và đầy ồn ào, có lẽ sự vững vàng lớn nhất chính là khả năng trở về bên trong, hiểu rõ bản thân và tin tưởng vào con đường mà mình đã chọn.
Chậm mà chắc, thầm mà sâu
Một người thầy từng nói với mình rằng:
“Có những thứ, tiếng vang rất nhỏ, nhưng có khả năng ở lại rất lâu.”
Những lời ấy khiến mình suy nghĩ thật nhiều về hành trình của mỗi người.
Những năm tháng tuổi 20, mình từng là một người rất vội vàng. Lúc ấy, mình muốn làm thật nhiều thứ, muốn nhanh chóng chứng minh khả năng của bản thân, muốn sớm được công nhận và chú ý.
Và dường như hiểu được sự nôn nóng ấy, vũ trụ đã sớm gửi đến cho mình rất nhiều thử thách. Những công việc, những vị trí, mối quan hệ đến sớm hơn kỳ vọng, những khó khăn ấy khiến trái tim và tâm trí mình phải căng sức ra để đối diện và vượt qua.
Giờ đây nhìn lại, mình thật sự biết ơn vì những năm tháng ấy, cho dù bây giờ mình vẫn đang trên hành trình trưởng thành, nhưng nhờ chúng mà mình vững vàng và bản lĩnh hơn.
Đọc thêm:
Lời kết
Ngoại trừ những người sinh ra đã mang trong mình một sứ mệnh đặc biệt, thì danh và tiếng không phải là điều mà chúng ta nên cố gắng né tránh, nhưng cũng không phải là thứ cần theo đuổi bằng mọi giá.
Nó chỉ đơn giản là một kết quả phụ, một món quà nhỏ trên hành trình ta sống chân thật với chính bản thân và kiên định với những giá trị mà ta thật sự tin tưởng.
Trong một thế giới mà ai cũng đang cố gắng “lên tiếng thật to” để được nghe thấy, điều quý giá nhất chính là giữ được sự bình yên bên trong. Là khi ta biết rõ mình đang sống vì điều gì, làm điều gì, và muốn để lại điều gì, không chỉ cho thế giới này, mà còn cho chính bản thân ta sau này nhìn lại.
Nên là mình tin rằng, khi bạn đã đi qua hết được phần nào đó của những khó nhọc trong cuộc đời và sự nghiệp, tối đến khi đặt lưng lên giường, sự bình an nội tại có lẽ mới chính là điều làm cho cuộc sống của chúng ta, trở nên trọn vẹn và đáng giá hơn bất cứ danh tiếng nào.
—
Mera Cao
Cố vấn tái định vị nhân hiệu cho Solo Expert & Solo Creator
thích triết lý "The quite Influence" này và câu nói này của c: “Có những thứ, tiếng vang rất nhỏ, nhưng có khả năng ở lại rất lâu.”